Theo thống kê, tại Việt Nam ung thư phổi đứng hàng thứ nhất trong 10 loại ung thư thường gặp trên cả hai giới và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Có nhiều nguyên nhân gây ung thư phổi mà bài viết này Bảo Bối sẽ chia sẻ.
Ung thư phổi là gì?
Ung thư phổi là một bệnh ung thư bắt nguồn từ các tế bào trong phổi bị biến đổi và không kiểm soát sự phân chia và phát triển một cách bình thường. Bệnh này thường xuất hiện khi các tế bào ung thư bắt đầu hình thành khối u ác tính (tumor) trong phổi. Ung thư phổi là một trong những loại ung thư phổ biến nhất và là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong liên quan đến ung thư trên toàn thế giới.
Ung thư phổi chia thành hai loại chính: NSCLC (Ung thư phổi không nhỏ) và SCLC (Ung thư phổi nhỏ tế bào). NSCLC chiếm phần lớn các trường hợp và chia thành ba loại con: tế bào biểu mô lớn, tế bào biểu mô biểu mô, và tế bào biểu mô tuyến. SCLC thường phát triển nhanh hơn và thường được phát hiện khi đã lan rộng.
Các nguyên nhân gây ung thư phổi
1. Thuốc lá
Khói thuốc lá, xì gà, thuốc lào làm hỏng các lớp lót bên trong phổi. Mặc dù cơ thể có cơ chế tự phục hồi, nhưng khi tiếp xúc liên tục với khói thuốc, chúng dần dần không có khả năng sửa chữa nữa.
Ung thư phổi có thể xảy ra với cả người hút thuốc lá và người hút thuốc lá thụ động. Theo WebMD, những người không hút thuốc lá sống chung với một người hút thuốc có nguy cơ ung thư phổi tăng 24%. Trong khi đó, một người hút một bao thuốc lá mỗi ngày sẽ có nguy cơ ung thư phổi cao gấp 25 lần so với người không hút thuốc.
Trên thực tế, có 10-20% người bị ung thư phổi chưa bao giờ hút thuốc. Ngoài nguyên nhân khói thuốc thụ động thì một số nguyên nhân khác dưới đây cũng có thể dẫn đến ung thư phổi.
2. Bức xạ
Bom nguyên tử, xạ trị, chẩn đoán hình ảnh và radon là những nguồn phơi nhiễm bức xạ:
- Bức xạ bom nguyên tử: Bị nhiễm phóng xạ sau vụ nổ bom nguyên tử làm tăng nguy cơ ung thư phổi.
- Xạ trị: Xạ trị vùng ngực được sử dụng để điều trị một số bệnh ung thư như ung thư vú và ung thư Hodgkin. Xạ trị sử dụng tia X, tia gamma hoặc các loại bức xạ khác có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi. Nguy cơ này cao hơn nếu người đó cũng hút thuốc lá.
- Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh: Ví dụ như khi chụp CT bệnh nhân sẽ tiếp xúc với bức xạ, mặc dù lượng bức xạ này rất nhỏ, không được xem là nguy hại nhưng nguy cơ tăng lên cùng số lần chụp trong suốt cuộc đời.
- Radon: Radon là một loại khí phóng xạ sinh ra từ sự phân hủy uranium trong đá và đất. Radon phổ biến trong mặt đất, có thể xâm nhập vào tòa nhà qua các vết nứt trên sàn nhà, tường hoặc nền móng. Radon khiến các tế bào phổi tiếp xúc với hạt phóng xạ gây tổn thương DNA và có thể phát triển thành ung thư phổi. Tỷ lệ phơi nhiễm radon cao hơn ở những người làm việc dưới lòng đất hoặc sinh sống trong tầng hầm.
3. Môi trường làm việc
Môi trường làm việc đóng một vai trò đáng kể đối với sức khỏe, bao gồm các vấn đề về tim, phổi và các cơ quan khác. Môi trường làm việc tiếp xúc với khói bụi, hóa chất độc hại có thể gây ra các tổn thương cho phổi như: sẹo hoặc xơ hóa, hen suyễn, phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc ung thư.
Một số nghề nghiệp có nguy cơ bị ung thư phổi cao hơn những nghề khác là: vệ sinh văn phòng và nhà ở; tạo mẫu tóc; y tá, bác sĩ chăm sóc sức khỏe cho người bị bệnh phổi; nghề xây dựng tiếp xúc nhiều với amiăng; công nhân nhà máy tiếp xúc nhiều với kim loại trong xưởng đúc, silica hoặc cát mịn; nông dân tiếp xúc với hóa chất nông nghiệp hoặc nấm mốc trong cỏ khô, hoa màu; khai thác than; lính cứu hỏa tiếp xúc trực tiếp với khói bụi…
4. Ô nhiễm không khí
Năm 2013, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế của Tổ chức Y tế Thế giới (IARC) đã công bố rằng ô nhiễm không khí là nguyên nhân môi trường hàng đầu gây tử vong do ung thư. Theo nghiên cứu của cơ quan này thì “Nguy cơ phát triển ung thư phổi tăng lên đáng kể ở những người tiếp xúc với ô nhiễm không khí”.
Hít thở không khí ô nhiễm, đặc biệt là ô nhiễm dạng hạt (hỗn hợp các hạt rắn và lỏng nhỏ trong không khí) khá giống với việc hút thuốc lá thụ động.
Ô nhiễm không khí chủ yếu do khói thải từ phương tiện giao thông chạy bằng động cơ diesel hoặc các nhà máy nhiệt điện than, khai thác gỗ, xây dựng.
5. Tiền sử bệnh phổi
Một số bệnh phổi như bệnh lao, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), viêm phế quản mạn tính, khí phế thủng có thể gây viêm và sẹo ở phổi, làm tăng nguy cơ ung thư phổi.
6. Tuổi tác và di truyền
Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, ung thư phổi chủ yếu xảy ra ở người lớn tuổi. Tuổi càng cao, thời gian tiếp xúc với hóa chất độc hại càng lâu, càng làm tăng nguy cơ ung thư.
Nếu một thành viên trực hệ trong gia đình (bao gồm: bố mẹ, anh chị em ruột, ông bà, anh chị em ruột của bố mẹ) từng bị ung thư phổi, bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Nguyên nhân là một số đột biến gen – hoặc những thay đổi trong DNA – có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư. Có thể chúng không gây ra ung thư nhưng có vai trò nhất định trong một số trường hợp, ví dụ như làm cho họ nhạy cảm hơn với một số chất gây ung thư.
Hầu hết các trường hợp ung thư phổi do hút thuốc lá, nhưng còn nhiều yếu tố nguy cơ khác có thể gây ra ung thư phổi. Việc tránh xa các tác nhân gây ung thư, có chế độ ăn uống lành mạnh, thói quen sinh hoạt điều độ và tập thể dục thường xuyên có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc các bệnh lý về hô hấp. Nếu bạn nằm trong nhóm đối tượng có các yếu tố nguy cơ trên, hãy khám sức khỏe tổng quát và tầm soát ung thư phổi định kỳ để có thể phát hiện và điều trị kịp thời các bệnh lý về phổi và ung thư phổi.
Bài viết này là những thông tin Bảo Bối chia sẻ đến bạn về “tổng quan về nguyên nhân gây ung thư phổi” Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có thêm những thông tin bổ ích trong việc chăm sóc sức khỏe của bạn và gia đình.
